Proje Çıktıları

Proje kapsamında kaynak olma değeri göz önünde bulundurularak 16. yüzyıla ait şeyhülislam fetva mecmuaları tespit edilmiştir. Bunlardan 16. yüzyılın en önemli hukuki figürü Şeyhülislam Ebussuud Efendi fetvalarını içeren Bozanzâde mecmuası ve dönemin şeyhülislamlarının fetvalarının bir derlemesi olan Boyabâdî mecmuası proje ekibi tarafından farklı nüshalarla mukayese edilerek latinize edilmiştir.

Ebussuud’un fetva katibi Bozanzade tarafından derlenen ilk mecmua, içerdiği 9519 fetva ile Ebussuud fetva mecmualarının en kapsamlısı olma özelliğine sahiptir. Bu çalışmada zikredilen mecmuanın 6 farklı nüshasından yararlanılmıştır. 17. yüzyılın önde gelen Osmanlı hukukçularından Boyabadî Sağir Mehmet Efendi tarafından derlenen ikinci mecmua içerdiği 6294 fetva ile oldukça kapsamlı bir mecmuadır. Boyabadi mecmuası, Ebüssuud’un yanı sıra 16. yüzyılda şeyhülislamlık yapmış diğer isimlerin de çok sayıda fetvasını içermesi açısından 16. yüzyıl Osmanlı hukuk tarihi çalışmaları için önemli bir kaynaktır. Derlenen fetvaların önemli bir kısmında ilgili şeyhülislamın bizzat kendisi tarafından kaleme alınmış orijinal fetvalardan yararlanılması mecmuanın önemini daha da artırmaktadır. Latinize çalışmasında mezkur mecmuanın üç farklı nüshasından yararlanılmıştır. Mecmuada fetvası bulunan şeyhülislamlar şunlardır: Ebussuud, Ahmed İbn Kemal, Ahmed Kadızâde, Ali el-Cemâlî, Hâmid, Mehmed Bostanzâde, Mehmed Çivizâde, Mehmed Malulzâde, Şeyh Mehmed (Koca Çivi), Şeyh Abdülkadir, Sa’dî, Zekeriyya, Sunullah, Mehmed b. Sadeddin, Mustafa Ebü’l-Meyâmin.

Bu iki kapsamlı Türkçe fetva mecmuasının latinize edilmesi, 16. yüzyıl Osmanlı şeyhülislam fetvaları veri havuzunu önemli ölçüde genişletmiştir. Ortaya çıkarılan 15.813 fetvanın websitesi aracılığıyla akademik camiaya dijital olarak sunulması veri analizini de kolaylaştırmaktadır.